Okuyorum, Düşünüyorum, Kaygılara Katılıyorum.. Öyleyse Paylaşmalıyım

Konu: gectigimiz aylarda sinir disi edilen Ulusal Kanal program yapimcisi Teoman Alili'nin yazısı

YUGOSLAVYALASMA SURECI…

Ozellestirme ve Polise askeri silah

Bugun Turkiye de Yugoslavlasma surecinden sikca soz edilir oldu. Surecin carpici noktalarina bakildiginda bugun iki konu one cikiyor. Belki pes bu kadari olmaz diyeceksiniz ama biz basin gorevimizi yapalim ve kamuoyunu bilgilendirelim.

TEOMAN ALILI

Diplomatik dile Balkanizasyon olarak gecen Yugoslavlasma sureci aslinda dili parcalanma kelimesini soyleyemeye varmayanlarin kullandigibir terim. Aydinlik Dergisi nin 1990 li yillarin basindan itabaren dikkat cektigi tehlike daha dogrusu Yugoslavya nin parcalanmasina karsi durusunun merkezindeki neden ayni surecin Turkiye icin de yasanmasindan duydugu kaygiydi. Dergi Yugoslavya nin parcalanmasindan cok once ABD nin Irak in kuzeyinde kurmak istedigi yapiyi farketmis ve donemin ABD Disisleri bakani Taft in adini tasiyan Taft projesini Aydinlik grubunun donemin yayin organi 2000 e Dogru da kapaga tasimisti. ABD nin saldirgan politikasi SSCB nin cokmesinin ardindan Varsova Pakti na bagli olmayan tam tersine Pakt a karsi cikarak SSCB yi de emperyalist bir devlet olarak goren Yugoslavya uzerine yogunlasti. Bugun Tirkiye de Buyukelcilik gorevleri yapan Edelman ve Jeferey gibi isimler ile ABD Dispolitikasina kumanda eden Holbrooke Yugoslavya nin parcalanma surecinde Hirvatistan, Bosna ve Kosova da aktif gorevler ustlendiler. Yugoslavya Tito nun deyimiyle *Ancak bagimsiz olursa yasayabilecek* bir ulkeydi ve Tito bu sozu 1961 yilinda Belgrad ta toplanan Baglantisizlar Hareketi gisim toplantisinda soylemisti. Gercekten de Yugoslavya bagimsiz durusu sayesinde SSCB nin cokusuyle birlikte yokolan sosoyalist rejimler gibi degil 12 yil suren direnis ve ic savaslarla parcalanabilmisti.

OZELLESTIRMELER

Galeri kahvesi daha cok Turklerin, Turk sosyalistlerin ciktigi bir kahve. Carsinin ortasinda bi ara sokak icinde yer alan ve adindan da anlasilacagi gibi ayni zamanda bir resim galerisi olan kucuk sirin bir kiraathane. Kahve de ogrencilik yillarimda evinde kaldigim Aki(Hakki) amca ve arkadaslarini buldum. Endise icindeler ve resim cekilmesini istemiyorlardi. Aki amcaya durumu ozetledim ve eskiden sendikaci olan Aki amca Turk televizyonlarini seyrettigini iscilere yapilan zulumden cok etkilendigini soyledi. Ozellestirme dedigimde Aki amca Turkcenin guzelligini kullandi ve ozellestirme kelimesinden ozeli cikar geriye lestirme kalir aslinda leslestirme kalir dedi. Yugoslavya surecinde ozellestirmelerin rolu buyuk olmus. Tito nun Ozyonetim sistemi isclerin calistiklari fabrikalarin sahibi olmasi prensibine dayaniyordu. Ancak Tito nun olumuyle birlikte ozyonetimcilerin geri donus olarak tanimladigi fabrikalarin isci kontrolunden alinip tamamen devlet kontrolune verilmesi sureci yasandi. Bu surecte fabrikalar devlet eline gecti ve Ante Markovic Yugoslavya nin en onemli fabrikalarini, Slovenya daki beyaz esya devi Gorenje yi, Makedonya nin dev demir celik fabrikasi Jelezara yi yabanci ortakliklara acti. Markovic acikca Pazar ekonomisine gecildigini lan ediyor ve fabrikalarda calisan iscilerin sayisinin ihtiyacin fazlasi oldugunu one suruyordu. Markovic yonetimi 1985 ten sonra sendikalarin butun direnisine ragmen iscileri isten cikarmaya ve devlet eline gecen fabrikalari ozel sektore acmaya basladi. Bu surecte iscilere maaslarinin yarisi karsiliginda cesitli kamu kuruluslarinda calisma hakki verildi.

SENDIKALAR BOLUNDU

Tabi iscilere yapilan teklif hemen reddedildi. Tito doneminde calistiklari fabrikalarin sahibi olan isciler bir anda yuk olarak gorulmeye baslandi. Grevler surecine girildi. Tam bu noktada grevlerin neden basariya ulasmadigi sorusu gundeme geliyor. Iste sorunun cevabi esas carpici noktaya isaret ediyor. Yugoslavya daki isci hareketi yillar boyunca surdu ancak hareketin etkisini kirma gorevi Almanya ve ABD nin elindeydi. Makedonya daki bira fabrikasi Pivara yi satin alan Coca Cola kendine yakin bir sendika kurup, demokratik yapilanma adi altinda etnik ayrimciligi kiskirtti. Sendika icinde Makedon ve Arnavut isciler bolgelerine gore ayrildi. Almanya da ise Gencher yonetimi Hirvat ve Sloven isci onderlerini Almanya ya davet ederek Sirp ve Bosnak iscilerden ayri orgutlenmeleri gerektigi yonunde propaganda yapti. Propagandanin temelinde Hirvatistan ve Slovenya nin Yugoslavya sanayisinin merkezi oldugu ve is yukunun esas olarak bu bolgelerde yasayan iscilerin uzerinde bulundugu tezi vardi. Kisa zamanda sendikalar etnik temelli bolunmeler yasadi ve isci mucadelesinde kakafoni donemine gecildi. Bugun Turkiye de yasanan surecte Aydinlik yazari Yildirim Koc un surekli dikkat cektigi ernik sendikacilik tehdidi gozlerden kacmamali.

POLISE ASKERI SILAHLAR

Yugoslavya nin parcalanma sureciyle ilgili yazilar kaleme alindiginda cogu zaman pes bu kadar da olmaz denebilecek gercekler ortaya cikiyor. Ancak Aydinlik in daha once de defalarca yazdigi haberleri yeniden derleyip hatirladigimizda gercek gun gibi ortaya cikiyor. Yugoslavya surecinde en dikkat ceken ve en aci veren nokta sivil olumleri ve sisitemli katliamlardi. Bosnak ve Arnavutlarn en cok aci cektikleri katliamlarin en onemli sorumlulari hala bulunamiyor. Bosnali Sirp Karadzic yillar sonar yakalandi ama esas katil Mladic hala ortada yok. Ancak bu ikisinin de otesinde bir katil var ki O nun yaptiklari ve yaptiklarini yaparken yasadigi surec tuyler urpertiyor. Babasi bir polis olan ve kendisi de polis icinde gizli gorevler alan Jelko Raznatovic yada bilinen adiyla Arkan dan bahsedecegiz. Arkan Kizilyildiz takiminin stadyumunun yaninda pastane isleten ama esas gorevi polislik olan genc bir sirp. Kisa zamanda derin balantilar kurarak Yugoslavya nin en vahsi paramiliter grubu olan Tigri yi(Kaplanlar) kurdu. Bu grup iki kesimden olusuyordu, polis ve fanatik Kizilyildiz taraftarlari. Yugoslavya parcalanma surecini yasarken ilk buyuk catismalar Sirplar ve Hirvatlar arasinda yasanmisti. Ilk donemde bir albay olan Nebojsa Pavkovic ile eski bir asker ve ulkenin en onemli gazetesinin strateji yazari olan Bosko Perosovic bir savunma doktrini hazirlamisti.

YUGOSLAV HALK ORDUSU BITINCE

Sosyalist bir devlet olan Yugoslavya nin Ordusu da Jugoslavenska Narodna Armija yani Yugoslav Halk Ordusu adini tasiyordu. Buna bagli olarak Pavkovic-Perosovic ikilsi halka dayali bir savunma plani hazirlamis ve halki orgutleyen bir sistm uzerinde calismaya baslamisti. Ancak Milosvec yonetimi onlarin sisteminden cok Sirp milliyetcisi Vojislav Sesel le anlasarak paramiliter kontrteror ekipleri olusturmayi tercih etmisti. Perosovic bir sure sonra olduruldu. Paramiliter gucler kuvvetlendi. Bu gucler ozellIkile polis icinde orgutlendiler. Tam bu noktada Arkan ismi parladi. Arkan tam aranan adamdi. Yugoslav toplum polisi ve terorle mucadele birimi icinde onemli baglantilarai vardi ustelik Kizilyildiz taraftarlarini kontrolu altinda tutabiliyordu.

ILK BUYUK EYLEMI MAC

Arkan ilk buyuk eylemini Hirvatistan daki Dinamo Zagreb- Kizilyildiz macinda yapti. Maca tribun lideri olarak giden Arkan in taraftar grubu arasinda silahli kisilerde vardi. Bu kisisler polisle olan siki baglanti sayesinde stada rahatca girmisti. Macin bir bolumunde Kizilyildiz taraftarlari Dinamo taraftarlarina saldirdi. Poliste kendi evinde olan Dinamo taraftarlarini hedef aldi. Bu mac bolunmenin miladi olarak Kabul ediliyor. Cunku Sirp-Hirvat gerilimi ilk kez ete kemige burunuyordu ve Arkan fasisti doguyordu. Arkan kisa zamanda guclendi. Hirvatlarla savasti ama esas katliamlarni Bosna ve Kosova da yapti. Arkan Sirp polisinin gizli lideri gibi calisiyordu. O donemde polise askeri silah alma yetkisi verildi. ABD ve Israil bolca silah sagladi. Bu silahlar kisa zamanda Sirp toplum polisi ve terorle mucadele polis birimlerinin eline gecti. Arkan ve ekibi acikca Gladyo baglantili operasyonlarla Yugoslavya nin en guclu grubu oldu. ABD bir yandan Arkan I silahla beslerken zulum altindaki Bosnak ve Arnavutlari da kiskirtti. Ancak Arkan in vahsi katliamlari bitene kadar ABD ve bati olaylari sadece seyretmekle yetindi. Taki Arkan Yugoslav Askeri Istahbarati tarafindan kendi otelu onunde sol gozunden vurularak oldurulene dek. Arkan oldu ama para militer gucler ozellkle silahlanan polis birimlerinde orgutlenerek Yugoslavya nin parcalanmasinda en onemli rolu oynadi.
--------------------